Najistotniejsze zagadnienia związane z zatrudnieniem cudzoziemców zostały uregulowane w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 690, z późn. zm.). Ustawa ta określa warunki i zasady wydawania, odmowy oraz uchylania zezwoleń na pracę, a także tryb postępowania oraz organy właściwe w tych sprawach.
Kwestia zatrudniania cudzoziemców w Polsce bezsprzecznie jest coraz bardziej istotna dla pracodawców i krajowej gospodarki. W związku z tym ustawodawca podjął decyzję o wyodrębnieniu z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy części przepisów związanych z zezwoleniami na pracę cudzoziemców, które będą tworzyły nową ustawę o zatrudnianiu cudzoziemców.
Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców
Nowa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców ma znacząco opierać się na dotychczasowych rozwiązaniach prawnych. Wprowadzone zostaną też jednak fundamentalne zmiany, które będą miały decydujący wpływ na poprawę funkcjonowania systemu dopuszczania cudzoziemców do polskiego rynku pracy.
Elektronizacja postępowań
Z istotniejszych zmian trzeba wskazać na wprowadzenie pełnej elektronizacji postępowania dotyczącego zezwolenia na pracę cudzoziemca lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Jak będzie wyglądała elektronizacja postępowań?
Za pośrednictwem portalu praca.gov.pl, podmioty powierzające wykonywanie pracy cudzoziemcowi będą się kontaktować z organem wydającym zezwolenie na pracę lub przyjmującym oświadczenie.
Co istotne, wnioski o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpis oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń będą składane w postaci elektronicznej. Cudzoziemiec będzie miał wgląd do swojego konta, będzie mógł sprawdzić, czy ma zezwolenie na pracę i czy jest zgłoszony do ubezpieczenia społecznego oraz przekazać informacje dotyczące swojego zatrudnienia.
Jakie jeszcze zmiany się szykują?
Jakie jeszcze zmiany szykują się w nowej ustawie?
Po pierwsze, oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi zmieni nazwę na oświadczenie o zatrudnieniu cudzoziemca. Kolejno, to starosta a nie powiatowe urzędy pracy będą rejestrowały oświadczenia w ewidencji.
Zmiany zakładają również, że zezwolenia na pracę nadal będzie wydawał wojewoda. Zlikwidowany zostanie test runku pracy oraz odrębne postępowanie w sprawie przedłużenia zezwolenia na pracę. Ponadto, wprowadzenia zostanie obligatoryjna przesłanka odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, gdy pracodawca nie opłaca składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne lub zaliczek na podatek dochodowy. Dotychczas przesłanka ta miała charakter jedynie fakultatywny.
Brak konieczności zmian w zezwoleniach
Dodatkowo, w projektowanej ustawie przewidziano, że zmiana lub udzielenie nowego zezwolenia na pracę dla cudzoziemca nie będą wymagane, jeżeli zwiększono wymiar czasu pracy lub liczbę godzin pracy w tygodniu lub miesiącu określone w zezwoleniu na pracę, przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia. Przyjęto, że pracodawca będzie informował o tym fakcie organ, który udzielił zezwolenia na pracę.
Przypomnijmy, że obecnie pracodawca ma obowiązek powiadamiać o zmianie siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej: podmiotu zatrudniającego, podmiotu, do którego pracownik jest delegowany przez zagraniczny podmiot zatrudniający, pracodawcy użytkownika, przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i zawarciu przez podmiot zatrudniający i cudzoziemca umowy o pracę zamiast umowy cywilnoprawnej.
Podwyżka kar
Ustawa przewiduje również podwyższone kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców. Kara maksymalna nadal będzie co prawda wynosiła 30 tys. zł, ale w przypadku pojedynczych osób będzie to kwota 500 zł kary od osoby. Inspektorzy pracy będą teraz ustalać wysokość kary od liczby nielegalnie zatrudnianych cudzoziemców. Wpłynie to z pewnością na znaczne zwiększenie kwoty kar i tym samym ich większą dotkliwość.