W ostatnim czasie do naszej kancelarii zwrócił się programista celem zaopiniowania projektu kontraktu B2B jaki przedłożył mu potencjalny zamawiający. W tym przypadku najwięcej wątpliwości klienta dotyczących kontraktu związanych było z postanowieniem umownym zgodnie z którym on jako wykonawca miał ponosić odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy według zasad ogólnych.
Co oznacza ogólna zasada odpowiedzialności za zobowiązania umowne?
Co to oznacza, że wykonawca ma ponosić odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy według zasad ogólnych? Ogólną zasadę odpowiedzialności za zobowiązania umowne reguluje art. 471 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Wobec powyższego, każde zachowanie dłużnika polegające na naruszeniu treści zobowiązania, niezależnie od rodzaju i rozmiaru tego naruszenia lub sposobu, w jaki do niego doszło, rodzi w świetle art. 471 KC odpowiedzialność kontraktową dłużnika, jeżeli objęte jest okolicznościami, za które ponosi on odpowiedzialność.
Odpowiedzialność całym majątkiem
Jeśli taką ogólną zasadę odpowiedzialności przewidziano w umowie, to strona umowy B2B ponosi wówczas odpowiedzialność bez ograniczeń, całym swoim majątkiem za niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczeń umownych.
Jakie są przesłanki odpowiedzialności na zasadach ogólnych?
Szkoda stanowi pierwszą z koniecznych przesłanek powstania odpowiedzialności odszkodowawczej. Jej badanie jest nieodzowne w każdym procesie o naprawienie szkody. Czym jest szkoda? Przyjmuje się, że szkodą jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym jego stanem majątkowym a tym stanem, który zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Drugą przesłanką odpowiedzialności kontraktowej w kształcie przyjętym w kodeksie cywilnym jest wymóg, aby powstała szkoda była spowodowana objętym odpowiedzialnością dłużnika niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania.
Ostatnią z powyżej wskazanych przesłanek kontraktowej odpowiedzialności odszkodowawczej jest istnienie związku pomiędzy postępowaniem dłużnika powodującym niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania a powstałą szkodą. Zgodnie z jednoznacznym i ugruntowanym stanowiskiem „dłużnik ponosi odpowiedzialność dopiero wtedy, gdy wierzyciel udowodni, iż na skutek nienależytego wykonania umowy poniósł szkodę, która pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem umowy”.
Czy w umowie można ograniczyć odpowiedzialność za nienależyte jej wykonanie?
Strony umowy B2B mają możliwość modyfikacji ustawowej ogólnej zasady odpowiedzialności kontraktowej np. poprzez jej ograniczenie (np. poprzez określenie wielokrotności stawki godzinowej do której odpowiadać będzie strona z tytułu nienależytego wykonania umowy).
Ponadto strony mogą także uprościć dochodzenie naprawienia szkody z tytułu nienależytego wykonania umowy poprzez kary umowne. Wierzyciel, który dochodzi przed sądem zapłaty kary umownej musi bowiem wykazać jedynie wystąpienie przesłanki nałożenia kary (np. niewykonanie umowy), bez konieczności dowodzenia wysokości poniesionej szkody.
Umowa o pracę i odpowiedzialność pracownika
Umowa o pracę rządzi się innymi prawami aniżeli kontrakt B2B. Wynika to z tego, że umowa o pracę podlega uregulowaniom kodeksu pracy.
Jaki rodzaj odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną pracodawcy ciąży na pracowniku?
W kodeksie pracy wskazano dwie kategorie odpowiedzialności pracowników za szkodę wyrządzoną pracodawcy w trakcie wykonywania obowiązków pracowniczych:
- odpowiedzialność pracownika materialna, ponoszona na zasadach ogólnych,
- odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone, ponoszona na zasadach szczególnych,
Odpowiedzialność materialna pracownika
Zgodnie z art. 114 kodeksu pracy pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach kodeksu pracy. Może być ona spowodowana zaniechaniem w obowiązkach pracownika lub jego zawinionym działaniem. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Ograniczona odpowiedzialność pracownika za wyrządzoną szkodę
W sytuacji, w której do szkody przyczynił się pracodawca lub współpracownicy, to na pracowniku spoczywa ciężar udowodnienia przyczynienia się innych osób do szkody.
Warto dodać, że pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w ograniczonym zakresie, jeśli ktoś inny przyczynił się do jej powstania lub zwiększenia.
Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
Pracownik nie będzie ponosił pełnej odpowiedzialności materialnej, jeśli w sytuacji ryzyka powstania szkody w mieniu pracodawcy poświęca inne, mniejsze dobro w celu zapobieżenia powstania tej większej szkody.
Szkoda wyrządzona przez kilku pracowników
W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników, każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.
Odszkodowanie do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia
Odszkodowanie należne od pracownika, który wyrządził szkodę z winy nieumyślnej, ustala się w wysokości wyrządzonej szkody. Odszkodowanie nie może jednak przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody!
Oznacza to, że jeżeli odszkodowanie przekracza tak określoną kwotę, podlega ono z mocy prawa obniżeniu!
radca prawny Katarzyna Węglarz +48 515 843 183