Umowa o pracę a umowa B2B.

W wielu branżach, jak np. w branży IT, umowa o pracę powoli ustępuje miejsca innym formom zatrudnienia opartym na bardziej elastycznych umowach cywilnoprawnych, np. umowie B2B.

Co właściwie kryje się pod pojęciem B2B?

B2B (business to business), to umowa cywilnoprawna regulująca współpracę dwojga przedsiębiorców. Jest to forma niezależna od obszaru działalności przedsiębiorstw i ich wielkości. Model współpracy B2B określa się również często jako samozatrudnienie. W tym popularnym modelu rozliczenia, „pracownik” (który tak na prawdę pracownikiem nie jest – o czym dalej) najczęściej prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Uregulowań dotyczących umowy B2B nie znajdziemy w kodeksie pracy, a w kodeksie cywilnym (uregulowana dotyczące np. umów zlecenia, umów o dzieło).

A pod pojęciem umowa o pracę?

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, za wynagrodzeniem. Stosunek pracy tworzą dwa podmioty – pracodawca i pracownik. Umowa o pracę jest uregulowana w kodeksie pracy.

Umowa o pracę, a umowa B2B – podstawowe różnice

Zacznijmy od tego, że stronami umowy B2B nie są pracodawca i pracownik. Nie oznacza to tylko odmiennego nazewnictwa ale przede wszystkim brak szeregu obowiązków jak i uprawnień, które stosujemy do pracodawcy i pracownika, a które wynikają z kodeksu pracy.

W uproszczeniu, podstawowe różnice pomiędzy umową B2B, a umową o pracę to:

• Miejsce i czas realizacji umowy, które są charakterystyczne dla stosunku pracy, a nie powinny  znaleźć się w umowie cywilnoprawnej B2B. W przypadku stosunku pracy to pracodawca decyduje o miejscu i czasie świadczenia pracy przez pracownika. W przypadku umowy B2B jedna ze stron umowy nie może narzucić drugiej stronie miejsca i czasu realizacji przedmiotu umowy.  
• Kierownictwo. W przeciwieństwie do pracownika, który działa pod kierownictwem pracodawcy, w przypadku umowy B2B, strona umowy sama jest odpowiedzialna za swoje działania.
• Urlop wypoczynkowy i urlop na żądanie. Urlopy stanowią przywilej jaki przysługuje tylko pracownikowi. Oznacza to brak roszczenia osoby zatrudnionej na podstawie umowy B2B do płatnego zwolnienia od pracy jakim jest urlop, przeniesienia puli niewykorzystanego urlopu na kolejny rok, a także wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy. W praktyce często w przypadku umów B2B, strony umawiają się, że zleceniobiorcy przysługiwać będzie np. przerwa w wykonywaniu usług w ustalonym przez strony wymiarze i terminie, która pozostanie bez wpływu na wynikające z umowy wynagrodzenie. Pamiętać jednak trzeba, że wprowadzając taki zapis należy wziąć pod uwagę ryzyko tego, że taka umowa będzie zawierała element charakterystyczny dla stosunku pracy.
• Podwykonastwo. W umowie B2B można zawrzeć zapis o korzystaniu przez jedną ze stron z usług podwykonawców. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę natomiast jest zobowiązany do osobistego świadczenia usług.

Co jeśli w umowie zostaną zawarte elementy charakterystyczne dla stosunku pracy?

Wówczas umowa B2B będzie nosić znamiona umowy o pracę. Zleceniodawca narażony w ten sposób będzie na ustalenie istnienia stosunku pracy. Jeśli dojdzie do ustalenia, że strony umowy B2B pozostawały w stosunku pracy, to pracownikowi przysługiwać będą wszystkie roszczenia wynikające z zasad prawa pracy. Roszczenia te dotyczyć mogą m.in. udzielenia urlopów wypoczynkowych, wypłaty wynagrodzenia za nadgodziny, wyrównania zaległego wynagrodzenia, zapłaty zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Na co m.in. zwracać uwagę w umowie B2B?

• Minimalna stawka godzinowa, która przewidziana jest dla umów zlecenia oraz umów o świadczenie usług dotyczy również umów B2B.
• Uregulowania dotyczące rozwiązania umowy. W przypadku umowy B2B nie obwiązują uregulowania kodeksu pracy dotyczące okresów wypowiedzenia umowy. Jeśli więc umowa B2B zawierana jest na czas określony, warto rozważyć zapis o możliwości wypowiedzenia umowy przez każdą ze stron.
• Zapisy dotyczące kar umownych. Na zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej B2B odmiennie aniżeli na pracownika, nałożone mogą zostać kary umowne. Wprowadzenie kar umownych do umowy B2B wymaga ich odpowiedniego dobrania tak aby nie były nadmiernie wygórowane, a jednocześnie stanowiły przy tym efektywne zabezpieczenie.
• Diety i zwrot kosztów podróży. Przepisy nie nakładają obowiązku wypłaty diet i zwrotu kosztów podróży w przypadku umów B2B. Będąc zatrudnianym na podstawie umowy B2B warto zadbać o to by w umowie znalazły się zapisy dotyczące diet i zwrotów kosztów podróży, w szczególności jeśli np. praca będzie wiązać się z częstymi wyjazdami związanymi z wykonywaniem obowiązków wynikających z umowy (np. wyjazdy do kontrahentów zleceniodawcy).
• Zakaz konkurencji. Jeśli strony zdecydują do wprowadzeniu zapisu dotyczącego zakazu konkurencji do umowy B2B, należy pamiętać o określeniu tego co będzie rozumiane jako działalność konkurencyjna, czyli jaki rodzaj oraz jakie działania będą mieściły się w tej definicji. Dalej, niezbędne będzie określenie czasu trwania zakazu konkurencji. Co również istotne wynagrodzenie za obowiązywanie zakazu konkurencji po okresie obowiązywania umowy wynika z przepisów kodeksu pracy ale nie kodeksu cywilnego. Wobec czego warto w zapisach umownych dotyczących zakazu konkurencji rozważyć wprowadzenie odszkodowania analogicznego do odszkodowania przewidzianego w art. 101² Kodeksu pracy. Pamiętać należy również o sankcjach za naruszenie zakazu konkurencji. Jak widać, wprowadzenie do umowy B2B uregulowania dotyczącego zakazu konkurencji wymaga szczególnej uwagi, dlatego warto w tym zakresie skonsultować taki zapis ze swoim prawnikiem.
• Prawa autorskie. W przypadku umowy o pracę przejście praw autorskich na rzecz pracodawcy  dokonuje się z mocy ustawy (jeśli strony nie określą tego odmiennie w umowie). Natomiast w przypadku umowy B2B, należy pamiętać o wprowadzeniu zapisów dotyczących praw autorskich (jeśli w wyniku realizacji umowy powstanie utwór). Tym postanowieniom również tak jak w przypadku postanowień dotyczących zakazu konkurencji należy poświęcić szczególną uwagę. Już na wstępie przy podpisaniu umowy trzeba będzie zetknąć się choćby z problemem tego czy dana umowa B2B będzie przenosić prawa autorskie do utworu (np. w przypadku branży IT kodu komputerowego) czy też udzielać licencji na niego.

Przejście z umowy o pracę na B2B – czy to legalne?

Tak. Przepisy nie zabraniają przejścia z umowy o pracę na B2B z dotychczasowym pracodawcą.

Zmiana modelu zatrudnienia w takim przypadku będzie wiązać się z założeniem przez pracownika jednoosobowej działalności gospodarczej, a następnie podpisaniem umowy cywilnoprawnej z dotychczasowym pracodawcą. Naturalnie, konieczne będzie zakończenie trwającego stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą.

Ważne – zawierając umowę B2B z firmą, która wcześniej była Twoim pracodawcą tracisz prawo do preferencyjnej składki na ZUS.

Pamiętaj! Aby umowa B2B nie nosiła znamion stosunku pracy, musi być pozbawiona charakterystycznych dla niego elementów. Dla przykładu, w praktyce niektórzy zleceniodawcy wymagają od zleceniobiorców świadczenia usług w określonym przedziale godzinowym i zależy im aby taki zapis wprowadzić do umowy. Należy jednak zachować daleko posuniętą ostrożność przy konstruowaniu takiego zapisu, tak aby nie wprowadzał on sztywnych ram czasowych, charakterystycznych dla stosunku pracy.

Podsumowując, model współpracy B2B niesie za sobą wiele korzyści dla osoby zatrudnianej (choćby pod kątem finansowym) i umożliwia jej większą samodzielność. Z drugiej jednak strony to na osobie zatrudnionej prowadzącej własną działalność gospodarczą spoczywają obowiązki takie jak rozliczanie podatków, opłacanie składek ZUS, składanie dokumentów do urzędu skarbowego i ZUS, prowadzenie dokumentacji księgowej.

Warto przed wybraniem konkretnego modelu zatrudnienia zorientować się w podstawowych różnicach jakie występują w umowie o pracę i umowie B2B, a same zapisy umowy budzące nasze wątpliwości skonsultować z prawnikiem. Występując natomiast w roli podmiotu zatrudniającego należy zadbać m.in o to, aby wprowadzone przez nas do umowy zapisy nie były charakterystyczne dla stosunku pracy.

Jeśli potrzebujesz pomocy z przygotowaniem umowy B2B albo potrzebujesz pomocy z samym wyjaśnieniem poszczególnych zapisów takiej umowy, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.