Nie da się ukryć, że Polacy z dużym zaangażowaniem udzielają pomocy uchodźcom z Ukrainy, w tym udostępniając im swoje mieszkania.
Wśród osób goszczących uchodźców z Ukrainy pojawiają się jednak obawy, że takie nieodpłatne udostępnienie mieszkania może wywołać negatywne konsekwencje. W szczególności chodzi tutaj o kwestię prowadzenia eksmisji, jeśli uchodźca odmówiłby opuszczenia naszego lokalu.
Jaką umowę zawrzeć z uchodźcą?
Warto w takiej sytuacji posłużyć się nie umową użyczenia ale instytucją prekarium.
Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że instytucja prekarium nie została uregulowana w ustawie, ale jej istnienie jest potwierdzone w doktrynie.
Definicja prekarium
Co istotne, nie funkcjonuje jedna definicja prekarium. W doktrynie wskazuje się, że z władztwem prekaryjnym mamy do czynienia kiedy w stosunkach społecznych jedna osoba chce drugiej wyświadczyć przysługę, kierując się grzecznością lub względami humanitarnymi.
Istotne elementy prekarium
Jako istotne elementy prekarium należy wskazać następujące:
- faktyczne władztwo nad rzeczą,
- grzecznościowy charakter, tj. brak więzi prawnej między dającym rzecz i prekarzystą,
- swobodną odwołalność.
Co może stanowić przykład zastosowania prekarium? Na przykład sytuacja kiedy grzecznościowo przekazujemy nasz samochód do podwózki albo właśnie udostępniamy lokal gościnny.
Prekarium a użyczenie
W orzecznictwie wskazuje się, że jeśli chodzi o rozgraniczenie prekarium od użyczenia należy przeanalizować całokształt okoliczności danej sprawy.
Dla przykładu, Sąd Najwyższy w wyroku z 13 września 2001 r. (IV CKN 425/00), wskazał, że prekarium różni się od użyczenia tym, że jest relacją czysto faktyczną, a nie stosunkiem prawnym. Właściciel może w każdej chwili odebrać rzecz, a osobie, której tę rzecz odbiera, nie przysługuje ochrona prawna.
Co z ochroną praw lokatorów?
W przypadku nieodpłatnej gościny dla obywatela Ukrainy mamy do czynienia z instytucją prekarium. Wówczas nie mają zastosowania przepisy chroniące lokatorów. Jaki to ma skutek? A taki, że wówczas właściciel może mieć łatwiejszą drogę do dochodzenia swoich praw, jeśli gość nie będzie chciał opuścić lokalu.
Taka gościna jest nieodpłatna. Gość nie ponosi kosztów związanych z utrzymaniem lokalu. Natomiast w przypadku użyczenia, biorący w użyczenia zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego jest zobowiązany ponosić koszty utrzymania rzeczy używanej.
Wskazuje się też na raczej krótkotrwały charakter prekarium.
Dlaczego powinieneś wybrać instytucję prekarium goszcząc uchodźca z Ukrainy?
Jest to prostsze, bardziej bezpieczne i zdecydowanie właściwsze rozwiązanie aniżeli zawieranie z naszym gościem umowy użyczenia czy najmu.
Umowa użyczenia i najmu podlegają bowiem przepisom dotyczącym eksmisji z ustawy z 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
Czy w przypadku prekarium obowiązuje umowa pisemna?
Prekarium tworzy się z mocą samego udzielenia gościny i nie wymaga tym samym żadnego oświadczenia na piśmie. Warto jednak zadbać o sformalizowanie tej kwestii i spisanie z naszym gościem oświadczenia o udzieleniu gościny.
Potrzebujesz pomocy w przygotowaniu oświadczenia o udzieleniu gościny?
Skontaktuj się bezpośrednio!
Radca prawny Katarzyna Węglarz +48 515 843 183.