W tym artykule przypomnimy bardzo ważne rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 27 lipca 2017 r. II UK 502/16) wydane w sprawie wszczętej na skutek odwołania płatnika do decyzji ZUS odmawiającej wydania zaświadczenia A1.
W rozstrzygnięciu tej sprawy Sąd Najwyższy stwierdził, że przy ocenie, czy pracodawca prowadzi normalną działalność, niedopuszczalne jest uznanie jednego warunku – wysokości ponad 25 proc. obrotu – za decydujące w tym sensie, że jego niespełnienie zwalnia instytucję właściwą bądź sąd z badania pozostałych cech charakteryzujących działalność prowadzoną przez dane przedsiębiorstwo.
Czego dotyczyła sprawa?
Sprawa dotyczyła płatnika będącego agencją pracy tymczasowej, posiadającą siedzibę w Polsce. Płatnik zajmował się wyszukiwaniem miejsc pracy i pozyskiwaniem pracowników, współpracując z przedsiębiorstwami we Francji, Niemczech i Polsce, przez oddelegowanie im określonej liczby pracowników. Administracja, kadry, księgowość, marketing i proces rekrutacji pracowników, rozliczenia wynagrodzeń, wystawianie zaświadczeń były wykonywane w Polsce.
Pracownik jakiego dotyczyć miało zaświadczenie A1 zatrudniony został na czas określony – od 2 lipca do 31 sierpnia 2012 r. – do wykonywania pracy kelnerki w pełnym wymiarze czasu pracy, na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika na terenie Francji.
Jednocześnie, dane jakie przedstawił płatnik do ZUS wskazywały, że jego przychody z działalności w Polsce spadły. W okresie od stycznia do marca 2012 r. obrót osiągany w Polsce wyniósł 12 proc.
ZUS odmówił wydania zaświadczenia A1 argumentując, że przedsiębiorstwo nie wykazało w Polsce obrotu na poziomie 25%. Takie rozstrzygnięcie ZUSu zaskarżył do sądu płatnik.
Rozstrzygnięcie sądu II instancji
W swoim wyroku sąd II instancji podtrzymał stanowisko ZUSu. Sąd stwierdził, że agencja pracy tymczasowej, która deleguje zatrudnianych pracowników do pracy za granicą, może być uznana za pracodawcę zazwyczaj prowadzącego znaczną część swojej działalności, innej niż związana z samym zarządzaniem wewnętrznym na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę, jeżeli osiąga w kraju delegowania wymagany obrót z prowadzonej działalności na poziomie 25 proc. całego jej obrotu.
W rezultacie sąd uznał, że płatnik nie prowadzi w kraju znacznej części działalności, ponieważ nie osiąga odpowiedniego pułapu obrotu.
Sąd II instancji powołał się w swoim wyroku na następujące przepisy prawne:
- art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DzUrz UE L Nr 166, dalej: rozporządzenie podstawowe),
- art. 14 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DzU UE L Nr 284, dalej: rozporządzenie wykonawcze) oraz
- decyzję A2 Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego z 12 czerwca 2009 r. dotyczącej wykładni art. 12 rozporządzenia podstawowego (dalej: decyzja A2) i opracowanym na jej podstawie „Praktycznym Poradnikiem: Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej, Europejskim Obszarze Gospodarczym i Szwajcarii”.
Od tego wyroku płatnik złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy przyznaje rację płatnikowi
Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną, przyznając tym samym rację płatnikowi. W swoim wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że osiągnięcie obrotu w kraju siedziby na poziomie 25 proc. może co najwyżej stwarzać domniemanie faktyczne, według którego przedsiębiorca „normalnie prowadzi działalność” na terytorium państwa wysyłającego w rozumieniu art. 12 ust. 1 rozporządzenia podstawowego, natomiast nieosiągnięcie tego obrotu wymaga analizy okoliczności określonej sprawy przy uwzględnieniu pozostałych kryteriów.
Treść pojęcia „normalne prowadzenie działalności” w rozumieniu powołanego przepisu i wyjaśniającego je określenia „prowadzenie przez pracodawcę zazwyczaj znacznej części działalności, innej niż działalność związana z samym zarządzeniem wewnętrznym, na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma on swoją siedzibę” (art. 14 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego), nie pozostawiają wątpliwości, że przy ocenie, czy pracodawca prowadzi normalną działalność, a zatem znaczną część działalności innej niż działalność związana z samym zarządzaniem wewnętrznym na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę, należy uwzględniać wszystkie kryteria charakteryzujące jego działalność.
Niedopuszczalne jest uznanie jedynego kryterium – obrotu
To rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego jest bardzo istotne, ponieważ wyraził on pogląd, że niedopuszczalne jest uznanie jednego kryterium – wysokości ponad 25% obrotu – za decydujące. Oznacza to, że jeśli nie zostanie spełnione kryterium obrotu 25% to nie zwalnia to ZUSu z badania pozostałych cech charakteryzujących działalność prowadzoną przez dane przedsiębiorstwo.
Pierwszoplanowe znaczenie ma obiektywne ustalenie, czy przedsiębiorstwo faktycznie prowadzi w państwie swojej siedziby normalną, rzeczywistą działalność, zaś porównanie skali tej działalności w państwie siedziby i państwie miejsca wykonywania pracy przez pracownika delegowanego ma jedynie znaczenie pomocnicze.
Jednocześnie, dla stwierdzenia, czy działalność ta jest znacząca we wskazanym sensie, instytucja właściwa i ewentualnie sąd powinny porównać liczebność personelu administracyjnego pracującego w państwie członkowskim, w którym pracodawca ma siedzibę oraz w drugim państwie członkowskim, obroty w odpowiednio typowym okresie w każdym z państw członkowskich, których rzecz dotyczy oraz liczbę umów wykonanych w państwie delegującym i w państwie zatrudnienia delegowanego pracownika, przy czym kryteria te nie mają charakteru wyczerpującego, a ich wybór powinien być dostosowany do konkretnego wypadku.
Sprawy związane z zaświadczeniami A1 – wsparcie prawne
W postępowaniach w sprawach dotyczących zaświadczeń A1, mamy do czynienia z nałożeniem się przepisów prawa wspólnotowego i krajowego. Uregulowanie tematyki ustalania ustawodawstwa właściwego w kilku aktach prawnych powoduje, że materia ta jest postrzegana jako wysoce skomplikowana.
Kancelaria radcy prawnego Katarzyna Węglarz posiada bogate doświadczenie w sporach z ZUS w sprawach o odmowę i uchylenie zaświadczeń A1. Jeśli potrzebujesz wsprarcia prawnego w tego typu sprawie skontaktuj się z nami aby umówić się na konsultację prawną.